«Кәҗә белән Сарык» татар халык әкияте | «Коза и Баран» татарская народная сказка. Балалар өчен татар әкиятләре татарча.Татарские сказки для детей и малышей на татарском языке.
Булган, ди, бер әби белән бабай. Аларның бер дә маллары булмаган, тик ике мең тәңкә акчалары гына бар икән, ди. Әби бабайга әйткән: «Бу акчага мал алыйк», — дип. Аннары бабай акчаны алып бер авылга киткән. Анда барып бер тәрәзәдән сораган:
Сездә сатлык мал юкмы? — дип.
Бар, — дигәннәр аңар.
Нинди мал? — дигән.
Кәҗә тәкәсе, — дигәннәр.
Бабай бер мең тәңкәгә кәҗә тәкәсе алган. Аннары икенче өйгә барып сораган:
Сатлык мал юкмы? — дип.
Бар, — дигәннәр.
Нинди мал? — дигән.
Сарык тәкәсе, — дигәннәр.
Бабай тагын бер мең тәңкәгә бер сарык тәкәсе алгач, кайтып киткән.
Әби, алар кайтканчы бер капчык тегеп, солы тутырып куйган, ди. Бабай кайткач, әби әйткән, ди: «Без малларны языклы булып асрамыйк, чыгарып җибәрик, үзләре шунда йөрер», — дигән, ди.
Кәҗә тәкәсе белән сарык тәкәсен чыгарып җибәргәннәр, ди, болар. Әзрәк баргач, кәҗә тәкәсе әйткән, ди: «Әби безгә капчык теккән ие, бар алып кил», — дип. Сарык тәкәсе алып килгән, ди.
Юлда барганда бер бүре башы табып капчыкка салганнар. Бара торгач, болар ут күргәннәр. Ул ут катында җиде бүре утыра, ди. Берсе думбыра уйный, ди, бүтәннәре бии, ди. Бүреләр, боларны күргәч, бигрәк тә биешә башлаганнар, ди: «Ит килде, ит килде», — дип кычкырып. Кәҗә тәкәсе сарык тәкәсенә әйткән, ди: «Бар, капчыктан бүре башын алып кил, яшен алып килмә, картын алып кил, яшен утсыз җирдә дә ашарбыз», — дигән, ди. Сарык тәкәсе бүре башын алып килгән, ди. Кәҗә әйткән: «Менә бу җиде бүрене дә ашарбыз», — дип. Бүреләр, бу сүзләрне ишеткәч, биюләреннән туктаганнар да калтырашып торалар, ди.
Кәҗә бүреләргә: «Бер җиргә дә китмәгез», — дип әйткән, ди. Бер бүре килеп кәҗәгә әйтә, ди: «Мине утын җыеп килергә генә җибәрче», — дип. Кәҗә җибәргән. Бүреләр шулай кайсы утынга, кайсы суга барыйм дип, качып беткәннәр, ди. Кәҗә тәкәсе белән сарык тәкәсе дә киткәннәр, ди.
Бүреләр бер җиргә барып җитеп торалар икән, яннарына бер аю килгән, ди.
Нишләп торасыз? — дигән аю.
Бүреләр:
Без бик куркып торабыз, безне кәҗә тәкәсе белән сарык тәкәсе ашый яздылар, — дигәннәр.
Аю:
Әйдәгез барыйк, кайда алар? — дигән.
Бүреләр:
Без бармыйбыз, куркабыз, — дигәннәр.
Аю бүреләрне алып киткән. Болар кәҗә белән сарыкның эзенә барып төшкәннәр. Кәҗә белән сарык, боларны күргәч, агач башына менеп киткәннәр. Аю белән бүреләр болар менгән агач төбенә барып җиткәч, эзне җуйганнар.
Аю бүреләргә әйткән: «Сез утырыгыз, мин ногыт карыйм»,— дигән. Бүреләр тезелешеп утырганнар, аю урталарына кереп утырган да ногыт карый башлаган.
Сарык тәкәсе кәҗәгә әйтә икән: «Кәҗә дус! Мин егылып тешәм», — дип. Шул арада тәкә егылып та төшкән. Кәҗә агач башыннан кычкыра, ди: «Ногыт караучысын тот, ногыт караучысын тот», — дип. Аю сикерә-сикерә чаба, ди, кәҗә һаман кычкыра, ди, тот дип.
Кәҗә белән сарык әкияте(Габдулла Тукай)
Борын заман бер ир белән хатын торган.
Тормышлары шактый гына фәкыйрь булган.
Асраганнар бер Кәҗә берлә бер Сарык,
Болар булган берсеннән дә берсе арык.
Әйтә бер көн ире: «Кара монда, хатын!
Үзең яхшы беләсең бит печән хакын.
Китсен бездән чыгып Кәҗә белән Сарык,
Ашап ята бушка гына алар азык.»
Хатын күнде, диде: «Ирем, ярар, ярар,
Бу икене кумаклыкка булсын карар;
Кәҗә белән Сарык хәзер китсен бездән
Аларны соң асрап торып ни файда бар?»
Нишли инде мескен Кәҗә белән Сарык?
Булмый хуҗа кушканына каршы барып;
Икесенә бер зур гына капчык тегеп,
Китте болар кырга таба сәфәр чыгып.
Китте болар. Бара, һаман бара, бара,
Күренмидер күзләренә ак һәм кара,
Бара болар. Күпме баргач, алла белә,
Юл өстендә үлгән бүре башын таба.
Курка башны кузгатырга Кәҗә куркак,
Күптән инде куркаклыкка Сарык уртак,
Баш янында болар икәү тора куркып,
Әйтешәләр бер-берсенә: «Син тот, мин тот».
Кәҗә әйтә: «Сарык абзый, син көчлерәк».
Сарык әйтә: «Син, сакалбай, гайрәтлерәк».
Бүре башын кулга тотып кузгатырга
Юлдашларның берсенең дә җитми йөрәк.
Озак торгач шунда Кәҗә белән Сарык,
Бүре башын тоталмыйча куллар, барып,
Башны икәү тотып ике колагыннан
Юнәлделәр, капчыклары эченә салып.
Бара болар. Тукталмастан һаман бара,
Күрә болар: ерак түгел бер ут яна.
Утны күргәч, иптәшенә әйтә Сарык:
«Әйдә, Кәҗә, куныйк бүген шунда барып.
Ут янына бүреләр дә киләлмәсләр,
Безнең анда кунганлыкны беләлмәсләр».
Сарыкның бу киңәшенә Кәҗә күнде:
«Әйдә, иптәш, ярар, барсак барыйк инде».
Кәҗә, Сарык ут янына якын барса,
Мескеннәрнең күз алдында менә нәрсә:
Өч-дүрт бүре утырганнар каршы утка,
Тырышып-тырышып пешермәктә алар бутка.
Кәҗә, Сарык күргәч ошбу тамашаны,
Калды куркып һәрберсенең ярты җаны:
«Исәнмесез, дуслар, бүре әфәнделәр!» –
Диләр болар, күрсәтмичә курку хәле.
Куаналар өч-дүрт бүре моны күргәч,
Аларына Сарык белән Кәҗә килгәч:
«Ашыйбыз, дип, бу икәвен тотабыз да,
Менә ничек ит таптык, дип, буткабызга».
Кәҗә әйтә: «Кайгырмагыз, бездә ит күп,
Ул ит белән һәркайсыбыз булырбыз тук!
Ни карыйсың? Тиз бул әле, тиз бул, Сарык!
Капчыктагы бүре башын китер алып».
Сарык шунда капчыктагы башны ала,
Барча бүре куркуыннан шашып кала,
Өч-дүрт бүре хайран калып торган чакта,
Кәҗә һаман гайрәт чәчә, ачулана.
Кәҗә әйтә: «Микикики! микикики!
Капчыктагы бүре башы бар уники!
Ах, уңмаган, юләр Сарык, надан Сарык,
Моннан зуррак бүре башын китер табып!»
Сарык та тиз аңлап ала бу алдашны,
Капчыктан ул алып килә шул ук башны.
Өч-дүрт бүре чынлап инде куркыштылар,
Бер-берсенә күзләренә йөрештеләр.
Түгел хәзер бүреләргә ашау кайгы,
Тиз-тиз генә бу урынны ташлау кайгы;
«Ничек качыйк? Ничек табыйк качу юлын?» –
Һәрбер бүре шуңар салган бөтен уен.
Торып әйтә шул арада өлкән бүре,
Картайган һәм күп эшләрне үткән бүре:
«Туктагыз, ди, мин тиз генә су китерим,
Суы бик аз, безнең бутка пешәр коры».
Шулай итеп, өлкән бүре суга китә,
Кайтмый ләкин, озак кына заман үтә,
Кайтмый бүре, эзе дә юк, исе дә юк,
Мәҗлес халкы арып бетә көтә-көтә.
Бүреләрне тагын каты курку басты,
Чөнки хәзер башлыклары китеп качты.
Тагы берсе суга таба китте торып:
«Туктагыз, мин эзләп кайтыйм», — дигән булып.
Мәгълүм инде, бу бүре дә кача шулай,
Хәйлә белән качарга юл ача шулай.
Кайтмый бу да, әллә ничә сәгать үтә;
Мәҗлес халкы көтә, һаман көтә, көтә.
Өч-дүрт бүре берсе соңра кача берсе,
Өченчесе, аннан соңра дүртенчесе, –
Болар качкач, Кәҗә белән безнең Сарык
Китә инде рәхәтләнеп, ирек алып.
Утыралар аяк бөкләп каршы утка,
Болар инде тәмләп кенә ашый бутка.
Ашап туеп, рәхәт кенә, тыныч кына
Кәҗә, Сарык бу төннәрен шунда куна.
Иртә белән иртүк торып, таң аткач ук,
Кулларында бүре башы салган капчык,
Тагын болар урман буйлап сәфәр китте,
Нәрсә языйм? Хикәям дә шунда бетте.
***
«Коза и Баран» татарская народная сказка на русском языке | «Кәҗә белән Сарык» татар халык әкияте.Балалар өчен татар әкиятләре татарча.Татарские сказки для детей и малышей на татарском и русском языке.
Жили-были старик со старухой. Скотины у них не было никакой, а только две тысячи рублей хранилось деньгами. Однажды старуха говорит старику:
Давай на эти деньги купим кого-нибудь.
Пошёл старик в соседнюю деревню. Постучался в один дом и спрашивает:
—Есть у вас скот на продажу?
—Есть,— отвечают.
—Какой? — спрашивает старик.
—Козёл.
Купил старик за одну тысячу Козла. Постучался в другой дом и опять спрашивает:
—Есть у вас скот на продажу?
—Есть,— отвечают.
—Какой? —спрашивает старик.
—Баран.
Купил старик ещё за тысячу Барана и отправился домой.
Старуха к их возвращению сшила торбу, наполнила её овсом и говорит старику:
—Не будем животину держать на привязи, пускай пасутся на воле.
И отпустили старики Козла и Барана на все четыре стороны. Немного пройдя, остановился Козёл и сказал:
—Сходи-ка за торбой, что бабка нам сшила.
Баран сходил за торбой, и они продолжили путь. Шли они, шли, наткнулись на волчью голову. Козёл взял у Барана торбу и положил туда находку.
Вот идут они дальше и видят: костёр горит. А вокруг костра семеро волков. Один на домбре играет, остальные пляшут. Заметили волки Козла с Бараном и пуще запрыгали.
—Мясо пришло, мясо пришло,— кричат.
Козёл тут говорит Барану:«Достань-ка из торбы волчью голову, да не молодую, а старую. Молодую мы и без огня съедим». Достал Баран волчью голову. Козёл и говорит:
—Потом и за этих семерых возьмёмся…
Услыхали волки эти слова, перестали плясать, задрожали от страха. Козёл говорит им:
—Никуда не уходите.
Один из волков подходит к Козлу и умоляет:
—Можно, я отлучусь по нужде?
Козёл отпустил его. Другие тоже стали отпрашиваться — кто за дровами, кто за водой. Так и разбежались все. Ушли и Козёл с Бараном.
Волки тем временем встретили Медведя. Медведь спрашивает:
—Что случилось?
Волки отвечают:
—Нас Козёл с Бараном чуть не съели.
Медведь говорит:
—Где они? Идёмте!
А волки трясутся:
— Боимся мы, не пойдём.
Уговорил-таки их Медведь. Напали они на след. Козёл и Баран увидали зверей, забрались на дерево, и след потерялся. Медведь говорит волкам:
—Вы садитесь, а я на бобах погадаю.
Волки уселись в кружок, Медведь сел в середину и стал гадать. Баран шепчет Козлу:
—Я упаду сейчас!..
И свалился на землю. Козёл сверху как закричит:
—Держи того, кто на бобах гадает!
Медведь так и кинулся бежать. А Козёл всё кричит вслед:
—Держи его, держи!
Коза и Баран татарская сказка(Габдулла Тукай).
Жила-была семья в давнишние года.
И мужа, и жену замучила нужда.
Была Коза, Баран у бедных тех людей,
Коза была худа, Баран — еще худей.
Сказал однажды муж: — Послушай-ка, жена,
На сено с каждым днем теперь растет цена,
Давай прогоним прочь Барана и Козу
И на базар тогда я сено отвезу.
Жена ему в ответ: — И вправду, муженек,
Не вижу я, какой от них нам будет прок.
В обузу нам Баран, и в тягость нам Коза —
Пускай пойдут они куда глядят глаза.
Барану и Козе как поступить сейчас?
Исполнить надо им хозяина приказ.
Вот, взяв с собой суму, они пустились в путь
В надежде, что ночлег отыщут где-нибудь.
Пошли. Идут, идут дорогой полевой.
Навстречу — ни души, ни мертвой, ни живой.
Идут, не ведая, далеко ли идти.
Вдруг волчью голову находят на пути.
Но боязно Козе поднять ужасный груз.
Робеет и Баран: ведь он известный трус!
Стоят они, дрожат, раскрыта их сума.
Коза твердит: — Возьми! — Баран: — Возьми сама!
Коза: — Ты, дядюшка, поднимешь без труда!
Баран: — А ты смелей гораздо, борода!
Застряли на пути, ни взад и ни вперед.
Находку в руки взять — обоих страх берет.
Стояли бы до ночи, вздыхая тяжело,
Но спутникам на ум решение пришло.
Схватили за уши ту голову вдвоем,
Упрятали в суму, пошли своим путем.
Пошли своим путем в тревоге и тоске
И вдруг заметили костер невдалеке.
Баран сказал Козе: — У этого костра
Спокойно мы поспим до самого утра.
Пойдем! Боясь огня, к нам волки не придут,
Не догадаются, что близко наш приют,
Пришелся по душе Козе такой совет.
Ответила она: — Согласна я, сосед.
Вот подошли к огню, увидели очаг.
Но почему же свет померк у них в очах?
Сидели волки вкруг веселого огня,
Варили кашу все, молчание храня.
В смятении Коза, оторопел Баран.
И каждый задрожал, испугом обуян.
Но крикнули волкам: — Привет вам, господа! —
Как будто робости в них не было следа.
Волков обрадовал нежданный их приход:
«Отменным кушаньем наполнится живот!
Мы всласть насытимся закускою мясной:
Приправим кашу мы Бараном и Козой!»
Тут молвила Коза: — Вниманье, господа!
У нас имеется обильная еда!
Что ты стоишь, Баран? Живее, ротозей!
Нам волчью голову достань-ка поскорей!
Волками овладел смертельный страх, едва
Предстала мертвая пред ними голова.
Застыли, выпучив багровые глаза.
Стучит копытами сердитая Коза.
Стучит, шумит, кричит: — Ме-ме! Ме-ме! Ме-ме!
Четырнадцать голов лежит у нас в суме.
Ах, до чего, Баран, ты глуп и бестолков!
Тащи-ка самую большую из голов!
В чем замысел Козы, Баран смекнул тотчас
И хитрой спутницы исполнил он приказ,
И ту же голову он притащил опять.
И волки начали тогда дрожмя-дрожать.
Испуганным волкам теперь не до еды.
У них одна печаль: как выйти из беды?
У них теперь одна-единственная цель,
Забота лишь одна: как убежать отсель?
Тут самый старший волк, их опытный вожак,
Отодвигается и говорит им так:
— Недостает воды. Найду ручей в лесу
И мигом обернусь и воду принесу,
Чтоб каша не была невкусной и сухой. —
Ушел он. Волки ждут. Проходит час, другой.
Ждут волки вожака, насторожили слух.
Но след его простыл и затерялся дух.
Противен ужин им, не нужен им очаг,
Сомненья больше нет: сбежал, сбежал вожак!
Поднялся волк второй. — Я по воду пойду, —
Сказал он, — и его найду и приведу.
Понятно, что и он решил улепетнуть
И показал другим к спасенью верный путь,
А волки ждут и ждут. Но из лесу с водой
Не возвращаются ни первый, ни второй.
Из ожидания выходит редко толк.
Поднялся третий волк, за ним четвертый волк
И побежали прочь от страшного врага.
Остались лишь Баран с Козой у очага.
И оба, поварам оказывая честь,
Придвинулись к огню и стали кашу есть.
Потом, довольные, у теплого костра
Заснули сладким сном до самого утра.
Но вот уже рассвет прогнал ночную тьму
И волчья голова упрятана в суму.
Друзья пустились в путь с тяжелою сумой…
Что вам еще сказать? Рассказ окончен мой.
Перевод С.Липкина
Загрузка...
